Rijden zonder rijbewijs

Het rijden zonder rijbewijs kan in drie vormen voorkomen.

Dat zijn:

1. Rijden zonder rijbewijs
2. Rijden zonder geldig rijbewijs
3. Rijden tijdens rijverbod

1. Rijden zonder rijbewijs

In artikel 107 lid 1 Wegenverkeerswet is opgenomen dat aan de bestuurder van een motorrijtuig op de weg door de daartoe bevoegde autoriteit een rijbewijs dient te zijn afgegeven voor het besturen van motorrijtuigen van de categorie waartoe dat motorrijtuig behoort.

De meest klassieke vorm van het zonder rijbewijs rijden, is wanneer iemand in het geheel niet in het bezit is van een rijbewijs. Dit kan zijn omdat iemand in het geheel niet aan rijlessen is begonnen of omdat iemand er niet in is geslaagd het rijexamen te halen. De wetgever heeft het rijden zonder rijbewijs als onwenselijk gezien. Een rijbewijs laat zien dat een bestuurder op het moment van het doen van het rijexamen over voldoende theoretische en praktische vaardigheden beschikt om veilig aan het verkeer deel te nemen. 

Het rijden zonder rijbewijs is een strafbaar feit. De wetgever heeft dit als een overtreding aangemerkt. De maximale straf voor het zonder rijbewijs rijden is op grond van artikel 177 Wegenverkeerswet een hechtenis van zes maanden en een geldboete van de derde categorie. Vanaf 2020 bedraagt deze boete € 8.700,-.  

Om de gelijkheid in de berechting te bevorderen heeft het College van Procureurs-Generaal van het Openbaar Ministerie een richtlijn voor straffen opgesteld. Dit is de Richtlijn voor strafvordering feitgecodeerde misdrijven en overtredingen. Een eerste overtreding wordt met een geldboete afgedaan. Bij een tweede overtreding wordt de verdachte gedagvaard voor de Kantonrechter en wordt er een geldboete en 1 week hechtenis voorwaardelijk geëist. Bij een derde overtreding vordert de officier van justitie een hechtenis van twee weken. 

2. Rijden zonder geldig rijbewijs

De tweede vorm van het rijden zonder rijbewijs is wanneer dat ongeldig is. Door de vele maatregelen die het CBR kan nemen, is dit een modernere vorm van het zonder rijbewijs rijden. In artikel 107 lid 2 Wegenverkeerswet is opgenomen dat een rijbewijs zijn geldigheid niet mag hebben verloren. In tegenstelling tot het zonder rijbewijs rijden is het rijden zonder geldig rijbewijs een misdrijf. Hier staat een iets hogere straf op.

De maximale straf voor dit feit is een gevangenisstraf van 12 maanden en een geldboete van € 21.750,- (2020). Verder kan een rijontzegging van maximaal 5 jaar worden opgelegd.

 Op het zonder geldig rijbewijs rijden wordt elders op deze website dieper ingegaan. (*) 

3. Rijden tijdens rijverbod

Voorts kan men rijden zonder rijbewijs wanneer er sprake is van een tijdelijk rijverbod. Dit tijdelijke rijverbod kan zijn gebaseerd op de invordering van een rijbewijs door de politie, een inhouding door de officier van justitie en een ontzegging van de rijbevoegdheid door de rechter. Net als het rijden zonder geldig rijbewijs is dit een misdrijf. In de praktijk gaan rechters streng om met het rijden tijdens een tijdelijk rijverbod. Op grond van de richtlijnen voor strafoplegging moet men rekening houden met een gevangenisstraf van 14 dagen.

Op het toch rijden tijdens de periode van een ontzegging van de rijbevoegheid wordt elders op deze website nader ingegaan. (*)

Civielrechtelijke gevolgen rijden zonder rijbewijs

Hiervoor is al ingegaan op de mogelijk strafrechtelijke gevolgen van het rijden zonder rijbewijs. Dit feit kan niet alleen strafrechtelijke gevolgen hebben maar ook civielrechtelijke gevolgen. 

Wanneer iemand niet in het bezit is van een (geldig) rijbewijs en een aanrijding veroorzaakt, kan men problemen met de verzekeringsmaatschappij krijgen. In de meeste verzekeringspolissen is namelijk opgenomen dat de verzekeraar de uitgekeerde schade op de verzekerde kan verhalen wanneer iemand ten tijde van het ongeval niet in het bezit was van een (geldig) rijbewijs. Verder loopt men het risico dat de verzekeraar de verzekering beëindigt.