RTL Nieuws: 12 december 2023
Boetes moeten mensen afschrikken, maar bij tienduizenden gezinnen zorgen ze met name voor geldzorgen. Vooral aanmaningen leiden tot diepe schulden waar ze niet zomaar uit komen. Ondertussen lopen de kosten verder op en komt het geld bij het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) juist binnen.
Dat blijkt uit een onderzoek van de Volkskrant over de afgelopen drie jaar. Jaarlijks worden gemiddeld 8 miljoen boetes uitgedeeld. Van die boetes worden er 900.000 niet in één keer betaald, waarop een aanmaning volgt. In nog eens 459.000 gevallen wordt een tweede aanmaning gestuurd. Hierdoor wordt het boetebedrag van 707 miljoen euro uiteindelijk 844 miljoen. Dat is inclusief administratiekosten.
Het gaat lang niet alleen om monsterboetes voor zwaardere overtredingen die niet worden betaald: ook de boetes voor lichtere vergrijpen blijven soms liggen. “Sommige mensen betalen die niet, waardoor dat bedrag oploopt”, zegt verkeersjurist Bert Kabel tegen Editie NL. “Daar zit het probleem, want daardoor ontstaan er gigantische incasso- en aanmaningskosten.”
Aan de Volkskrant vertelt Dilan Yesilgöz, demissionair minister van Justitie, dat de verhogingen fors en ingrijpend kunnen zijn. Tegelijkertijd noemt ze deze kosten ook vermijdbaar door ze op tijd te betalen of gebruik te maken van een betalingsregeling.
Niet kúnnen betalen
Maar soms gaat dat simpelweg niet. “Veel mensen hebben een prima inkomen, maar houden onderaan de streep weinig over”, zegt Kabel. “Soms zijn andere kosten gewoon heel hoog. Dan moet je de keuze maken tussen de huur en een verkeersboete.”
Op deze manier zijn boetes niet alleen meer een afschrikmiddel. Ze zorgen voor verstrekkende gevolgen. “De opstapeling van aanmaningen heeft vooral bij mensen in geldnood een groot bijgevolg: stress”, zegt gedragseconoom Eva van den Broek. “Juist als je het écht niet kunt betalen, kan die opstapeling funest zijn.”
Onverzekerde voertuigen
Verkeersboetes krijg je niet alleen door te hard rijden of een rood stoplicht negeren. De meeste mensen komen in de problemen door onverzekerde voertuigen. Dat wordt gecontroleerd via het kentekenregister. Het kan een boete van 400 euro opleveren, maar met twee aanmaningen kan dit bedrag oplopen naar 2400 euro.
Maar daar houdt het CJIB volgens Van den Broek geen rekening mee. “Het CJIB weegt omgevingsfactoren niet mee, maar communiceert wel dat de boete steeds hoger wordt”, zegt ze. “Ondertussen worden brieven niet meer geopend, want dat loont niet. Dus de boodschap dat er nu moet worden betaald komt niet over.”
Overleven
Mensen die het niet breed hebben zijn met hele andere dingen bezig. “Welk eten ze kunnen kopen, bijvoorbeeld”, zegt Van den Broek. “Als mensen geldstress hebben, dan zorgt dat voor een blikvernauwing, ze kunnen alleen maar aan het nu denken. Dat heeft niks met intelligentie te maken, maar met overleven. Ze gaan naar de voedselbank en laten die envelop liggen.”
Het idee van een boete gaat op deze manier aan zijn doel voorbij, vindt verkeersjurist Kabel. “Als je het al niet kan betalen, wat heeft zo’n boete dan voor zin?” Aanmaningen als pressiemiddel om de boete te betalen, verliezen dan ook hun nut. “Als mensen het echt niet kunnen betalen dan heeft het verhogen geen zin, vooral als je juist daardoor in de problemen komt.”
‘Verhoging moet omlaag’
Kabel vindt daarom dat de verhogingen omlaag moeten. Ook staat de jurist positief tegenover het idee van een toetsingssysteem om naar individuele situaties te kijken. “Dat is er nu helemaal niet bij de lagere boetes”, zegt Kabel. “Als overheid kun je in zo’n situatie ook zeggen: laten we contact opnemen met die persoon en vragen waarom het niet betaald wordt.”
“Zo kan je voorkomen dat iemand een systeem ingaat van automatische verhogingen en lever je juist meer maatwerk”, denkt Kabel. “Als overheid hoor je de burger te helpen en niet verder in de problemen te brengen.”
